Darsning maqsadlari

- Internetdagi xavfsizlikning asosiy tamoyillarini tushunish
Internetdagi xavfsizlikning asosiy tamoyillari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- Internetda begonalarga shaxsiy axborotni bermang
- Ishonchli parollardan foydalaning va turli akkauntlar uchun bir xil paroldan foydalanmang
- Elektron pochta yoki xabarlardagi shubhali havolalar va kiritmalardan ehtiyot bo'ling
- Internetda notanish insonlar bilan uchrashish bo'yicha takliflarga rozi bo'lmang
- Internetdan dasturlar va ilovalarni yuklab olishda va o'rnatishda ehtiyot bo'ling
- Qurilmangizda antivirus dasturidan foydalaning
- Kundalik hayotda internetdan foydalanish ko'nikmalarini rivojlantiring
Internet insonlar tomonidan kundalik hayotda turli maqsadlarda, jumladan, axborot qidirish, tanishlar va do'stlar bilan muloqot qilish, tovarlar va xizmatlarni sotib olish, ta'lim, o'yin-kulgi, ish va boshqalar uchun ishlatiladi. Internet tufayli insonlar global axborotga kirishlari va real vaqt rejimida dunyoning turli burchaklaridan kelgan insonlar bilan bog'lanishlari mumkin. Shu bilan birga, kiberhujumlar, kiberjinoyatlar, tobelik va shaxsiy ma'lumotlarning tarqalishi kabi internetdan foydalanish bilan bog'liq xavflarni tushunish ham muhimdir.
Internetdan foydalanish uchun odam sichqoncha va klaviaturadan foydalanish, operatsion tizim va brauzerning asosiy funktsiyalarini bilish kabi asosiy kompyuter ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak. Shuningdek, internetda ma'lumot qidirish va uning haqiqiyligini baholash, onlayn muhitda muloqot qilish va shaxsiy ma'lumotlaringizni himoya qilish qobiliyatiga ega bo'lish, shuningdek, Internet xavfsizligining asosiy tamoyillarini bilish muhimdir.
- Raqamli iz tushunchasi bilan tanishish
Raqamli iz - Internet xizmatlari va qurilmalaridan foydalangandan so'ng internetda qoladigan inson haqidagi axborot. U tashrif buyurilgan saytlar, qidiruv so'rovlari, foydalanilgan ilovalar va boshqalar haqidagi axborotni o'z ichiga olishi mumkin. Mazkur axborotlar kompaniyalar tomonidan reklamalarni shaxsiylashtirish va o'z mahsulotlari va xizmatlarini yaxshilash, shuningdek, turli maqsadlarda, jumladan, huquqni muhofaza qilish organlarida qo'llanilishi mumkin. Biroq, raqamli iz uchinchi shaxslar tomonidan shaxsiy ma'lumotlarni o'g'irlash va boshqa firibgarliklar uchun ham ishlatilishi mumkin. Shuning uchun internetda nimadir qilayotganingizga va boshqalar bilan qandaydir axborotni baham ko'rayotganingizga ehtiyot bo'lishingiz muhim.

Asosiy mavzular

1. Internetda xavfsizlikning asosiy tamoyillari
- Parollar va loginlar
2. Internetda xavfsizlikni ta'minlash uchun ishonchli parollarni qanday yaratishni va ularni xavfsizlikda saqlashni bilish juda muhimdir. Parollar uzun bo'lishi kerak, katta va kichik harflar, raqamlar va maxsus belgilardan iborat bo'lishi kerak. Bundan tashqari, siz turli saytlar uchun bir xil paroldan foydalanmasligingiz kerak. Parollaringiznimasalan, parol menejeri kabi xavfsiz joyda saqlang. Bundan tashqari, iloji bo'lsa, akkauntlaringizni yanada himoya qilish uchun ikki omilli autentifikatsiyadan foydalanish kerak. Loginlar ham noyob va ishonchli bo'lishi kerak. Hech qachon login va parollaringizni uchinchi shaxslarga o'tkazmasligingiz yoki akkauntlaringizga kirish uchun ochiq xavfsizlik tarmoqlaridan foydalanmasligingiz kerak.
- Axborotning maxfiyligi
3. Axborotning maxfiyligi - shaxsiy axborotni ruxsatsiz kirish, foydalanish yoki oshkor qilishdan himoya qilish. Bu shaxsiy ma'lumotlar va nfshkilotning ma'lumotlari bilan bog'liq bo'lgan muhim jihatdir. Ma'lumotlar maxfiyligini himoya qilish uchun ba'zi choralar ma'lumotlarni shifrlash, parollarni o'rnatish, ma'lumotlarga kirishni cheklash va xavfsiz tarmoqlardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Tashkilotlar, shuningdek, ma'lumotlar maxfiyligini tartibga soluvchi qoidalar va qonunlarga rioya qilishlari va o'z mijozlari va xodimlarining ma'lumotlari xavfsizligi va maxfiyligini ta'minlash choralarini ko'rishlari kerak.
Viruslardan va firibgarlikdan himoyalanish
4. Viruslar va firibgarlikdan himoya qilishning bir necha yo'li mavjud:
Antivirus dasturini kompyuteringizga o'rnating va uni muntazam yangilab turing. Bu kompyuteringizni zararli dastur va viruslardan himoya qilishga yordam beradi.
- Notanish jo'natuvchilardan elektron pochta xabarlarini ochishda yoki ishonchsiz manbalardan fayllarni yuklab olishda ehtiyot bo'ling.
- Hisob yozuvlaringiz uchun murakkab parollardan foydalaning va ularni hech qachon boshqa insonlarga aytmang.
- Shaxsiy ma'lumotlaringizni veb-saytlarga kiritishda ehtiyot bo'ling. Xavfsiz ulanishdan foydalanayotganingizga, ishonch hosil qiling va Siz foydalanayotgan veb-sayt haqiqatan ham u da'vo qiladigan sayt ekanligiga ishonch hosil qiling.
Parol yoki kredit karta raqami kabi shaxsiy ma'lumotlaringizni so'raydigan elektron pochta xabarlariga hech qachon javob bermang. Bu soxta xatlar bo'lishi mumkin.
5. Kundalik hayotda internetdan foydalanish
- Elektron pochta
6. Elektron pochta bilan ishlash uchun Siz elektron pochta xabarlarini qanday yaratishni va yuborishni, elektron pochtaga fayllarni qanday biriktirishni, nusxalash va joylashtirish funktsiyasidan qanday foydalanishni, elektron pochta xabarlarini tarqatish funktsiyasidan qanday foydalanishni va xatlarning manzilini qanday qilib to'g'ri belgilashni bilishingiz kerak. Shuningdek, elektron pochtangizni qanday boshqarishni bilish, shu jumladan, kiruvchi va chiquvchi elektron pochta xabarlarini boshqarish, elektron pochta xabarlarini saqlash uchun papkalarni yaratish va elektron pochta xabarlarini avtomatik ravishda saralash uchun filtrlarni sozlash muhimdir. Bundan tashqari, elektron pochta bilan ishlashda xavfsizlik choralarini bilish kerak, masalan, shubhali elektron pochta xabarlarini ochmaslik va maxfiy ma'lumotlarni elektron pochta orqali himoyasiz yubormaslik.
- Axborotni izlash
7. Internetda axborotni izlashda olingan ma'lumotlarning ishonchliligi va dolzarbligini baholay olishingiz kerak. Rasmiy veb-saytlar, jurnallar, ilmiy manbalar va boshqalar kabi ishonchli axborot manbalaridan foydalanish muhim. Qidiruv so'zini aniqlashtirish uchun turli xil kalit so'zlar va iboralardan foydalanish ham foydali. Bundan tashqari, eng aniq natijalarga erishish uchun qidiruvning konteksti va o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish kerak.
- Ijtimoiy tarmoqlar
8. Ijtimoiy tarmoqlarda xavfsizlikni ta'minlash uchun quyidagi ko'rsatmalarga rioya qilish muhim:
- Notanish insonlarga ishonmang yoki ularga shaxsiy ma'lumotlaringizni bermang.
Begonalardan do'stlikka so'rovlarini qabul qilmang.
- Kuchli parollardan foydalaning va turli akkauntlar uchun bir xil paroldan foydalanmang.
- Akkauntingizning maxfiylik sozlamalariga e'tibor bering va ular shaxsiy ma'lumotlaringizni imkon qadar himoya qilish uchun sozlanganligiga ishonch hosil qiling.
- Ijtimoiy tarmoqlarda joylashtirgan axborotingizga ehtiyot bo'ling va bu hamma uchun ochiq bo'lishi mumkinligini unutmang.
- Shubhali havolalarga ishonmang yoki qurilmangiz xavfsizligi va shaxsiy ma'lumotlaringizga tahdid solishi mumkin bo'lgan ishonchsiz dasturiy ta'minotni o'rnatmang.
9. Raqamli iz
- Tushuncha va misollar
10. Raqamli iz - veb-saytlarga kirish, xabarlarni yuborish va ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish kabi tarmoqdagi faoliyatimiz orqali internetda qoldiradigan axborotimiz. Raqamli izga misollarga Internetdagi qidiruv tariximiz, ijtimoiy tarmoqlardagi faolligimiz, elektron pochta xabarlarimiz va hatto mobil qurilmadan foydalanayotganimizda geografik joylashuvimiz kiradi.
- Raqamli izimizni qanday boshqarishimiz mumkin
11. Raqamli izimiz boshqarish Internetda qanday axborotni baham ko'rishingizni va onlayn-faolliklarimizni qanday boshqarishimizni nazorat qilishni o'z ichiga oladi. Raqamli izni boshqarishning ba'zi usullari kuchli parollardan foydalanish, veb-saytlarda maxfiylikni muntazam tekshirish, ijtimoiy tarmoqlar va onlayn xizmatlardan foydalanishni cheklash va axborotni kuzatish va shifrlashni bloklash uchun dasturiy ta'minotni o'rnatishni o'z ichiga oladi. Internetda baham ko'rgan axborotingiz ko'pincha keng auditoriya uchun ochiq bo'lishi mumkinligini tushunish muhim. Buning uchun ehtiyot bo'lish va raqamli xavfsizligingizga g'amxo'rlik qilish muhim.

Darsning borishi

1. Kirish (5 daqiqa)
- Talabalar bilan salomlashish
- Dars mavzusini tushuntirish
2. Asosiy qism (35 daqiqa)
- Internetda havfsizlikning asosiy tamoyillari
- Kundalik hayotda Internetdan foydalanish
- Raqamli iz
3. Xulosa (10 daqiqa)
- Xulosalash
- Harakatga chaqirish: Internetdan qanday qilib havfsiz va samarali foydalanish mumkin

Uyga vazifa
Internetdagi xavfsizlik haqidagi maqolalarni topish va o'qish hamda o'rganilgan axborot haqida qisqacha hisobot yozish.

Baholash
Baho munozarada qatnashish, uyga vazifani bajarish va Internetdagi xavfsizlikning asosiy tamoyillarini bilish asosida qo'yiladi.